RUNDVEELOKET

Uiergezondheid

Algemeen

Het M-team (UGent)

Het M-team van de Universiteit Gent werkt aan (praktijkgericht) wetenschappelijk onderzoek en wetenschappelijk onderbouwde advisering rond uiergezondheid en melkkwaliteit. Het M-team bestaat uit verschillende dierenartsen en voert taken uit op het gebied van:

  • Dienstverlening
  • Onderwijs
  • Wetenschappelijk onderzoek

Daarnaast beschikken ze ook over een eigen labo, waar de kiemen die mastitis veroorzaken geïdentificeerd kunnen worden, en dit zowel via het routinematig bacteriologisch onderzoek als via moleculaire technieken.

Een optimale uiergezondheid verkrijgen en behouden is streven naar een kortere duur van bestaande infecties enerzijds en het voorkomen van nieuwe infecties anderzijds. Werken aan een optimale uiergezondheid kan via de Kapstok met 10 actiepunten.

Melkvee

Een goede uiergezondheid voor verstandiger / verminderd antibioticagebruik (presentatie, M-Team, Sarne De vliegher, januari 2020)
Focus op preventie van mastitis (zonder antibiotica) en selectief droogzetten en behandelen van niet-ernstige klinische mastitis. De Kapstok: 10 maatregelen om het aantal nieuwe infecties te verminderen en de duur van bestaande infecties te verkorten.

Workshop Mastitis: Management met impact (Melkvee Picknick 2020)
Uierontsteking of mastitis komt regelmatig voor op Vlaamse melkveebedrijven. Deze ontstekingen bezorgen de melkkoeien last en betekenen ook een verliespost voor de melkveehouder. Daarnaast kan een goed management het gebruik van antibiotica in het kader van mastitisbehandeling, sterk reduceren. In deze ‘Spoedcursus uiergezondheid’ legt Igor Van Den Brulle  (UGent) uit wat mastitis (uierontsteking) precies is. Hij bespreekt uitgebreid hoe infecties zich in de stal en de koe verspreiden. Daarnaast geeft hij heel wat handige tips en tricks om mastitis te voorkomen en behandelen.

Mastitis bij melkvee slim aanpakken (Creytens Lien, M-teamUGent en Lipkens Zyncke, DGZ, 2022)
Een betere uiergezondheid dankzij een goed mastitismanagement helpt niet alleen de kosten op een melkveebedrijf te drukken, het is ook de perfecte start om het antibioticagebruik naar beneden te krijgen. 60 tot 70% van het antibioticagebruik op Vlaamse melkveebedrijven gaat namelijk naar de preventie en controle van mastitis. Maar hoe weet je of je melkkoeien er last van hebben en hoe kun je vermijden dat je met antibiotica gecontamineerde melk moet weggooien?

Selectief behandelen van niet-ernstige klinische mastitis aan de hand van sneltesten (Lien Creytens, 2023)
Selectieve behandeling van niet-ernstige klinische mastitis werd reeds op grote schaal onderzocht in verschillende buitenlandse wetenschappelijke veldstudies. Ze toonden aan dat deze manier van behandelen kan ingezet worden zonder nadelige gevolgen voor de gezondheid van de koe en de prestaties tijdens de verdere lactatie. Vandaag worden de effecten van selectief behandelen aan de hand van sneltesten voor kiemdetectie in de melk in Vlaanderen onderzocht met als doel de implementatie van deze nieuwe behandelmethode in de Vlaamse melkveesector zodoende tot een verdere daling in het antibioticumgebruik te komen.

V/A: Omgevingsmastitis bij melkvee (Rundveeloket, 16/05/2019)
Omgevingsbacteriën zijn vaak de oorzaak van mastitisgevallen. Hoewel het type strooisel ook een invloed heeft op de ontwikkeling van bacteriën in het ligbed, is het management toch de belangrijkste bepalende factor. Om de mastitisgevallen te verminderen moet dus de infectiedruk in de omgeving worden verlaagd. Vermijden van nieuwe bacteriehaarden is de eerste stap. Dit kan door dunne mest te voorkomen met een goed gebalanceerd rantsoen en door correct afstellen van ligboxen. In een volgende stap dient de verspreiding van vuil in de stal maximaal vermeden te worden. Frequent reinigen van boxen en looppaden is hierbij een belangrijke maatregel. Verder helpt ook het scheren van uiers en staarten tegen de verspreiding van bacteriën. Ook een goede stalventilatie helpt om de groei van bacteriën te vermijden.

Stappenplan Selectief Droogzetten (M-Team UGent, mei 2019)
"Selectief droogzetten" bestaat erin enkel de geïnfecteerde dieren (en dan vooral deze geïnfecteerd met een schadelijke kiem) op het moment van droogzetten met langwerkende antibiotica te behandelen. De niet-geïnfecteerde dieren worden beschermd tegen nieuwe infecties door niet-antibiotica-houdende producten en andere preventieve maatregelen. Recent werd een plan van aanpak voor Vlaanderen opgesteld met oog voor de uiergezondheid, het dierenwelzijn en het rendement van het melkveebedrijf.

Selectief droogzetten na kiemdetectie in de melk halveert antibioticagebruik op ILVO proefbedrijf (ILVO Rundveeloket, 2024)
Kiemdetectie in de melk met sneltesten laat toe om gerichter te beslissen om melkkoeien mét of zonder antibiotica droog te zetten. Op het ILVO proefbedrijf werd begin 2023 gestart met selectief droogzetten na snelle kiemdetectie. Na één jaar blijkt het gebruik van antibiotica bij droogzetten gehalveerd. Na aanpassen van het protocol bleven ook het aantal mastitisgevallen en het tankcelgetal op een vergelijkbaar niveau.

V/A: Droogzetten in de praktijk (Rundveeloket, 7/04/2022)
De droogstand geeft het uierweefsel de kans te herstellen en vernieuwen, zodat een volgende lactatie optimaal kan starten. Het is daarnaast het uitgelezen moment om koeien met subklinische mastitis te behandelen met langwerkende antibiotica zonder risico op residuen in de melk. Ook gezonde uiers vragen aandacht aangezien een groot deel van de mastitisgevallen (60%) ontstaat tijdens de droogstand.

V/A: Vals positieve resultaten bij Delvo-test (Rundveeloket, 7/03/2019)
In de praktijk worden melkveehouders regelmatig geconfronteerd met positieve testresultaten waar op het eerste zicht geen duidelijke verklaring voor is. De oorzaak dient vaak bij een van volgende factoren gezocht te worden. Een correct management kan het aantal vals-positieve resultaten verminderen en een goede kennis van de risicofactoren levert een betere inschatting en interpretatie van de positieve testresultaten. 

Uiergezondheid (2015, Dept. LV)
Uierontsteking of mastitis is de ziekte die de meeste schade veroorzaakt op een melkveebedrijf. Naast de belangrijke economische schade voor de melkveehouder is er de toenemende maatschappelijke bezorgdheid rond resistentievorming tegen antibiotica. De combinatie van verschillende maatregelen op het bedrijf kunnen veel mastitisgevallen voorkomen. Mastitis is een typisch voorbeeld van een multifactoriële aandoening. Het is een samenspel van koe-, kiem- en bedrijfsfactoren dat bepalend is of een koe al dan niet mastitis ontwikkelt. In deze brochure staan de belangrijkste ankerpunten om mastitis te voorkomen, te herkennen en aan te pakken.

Selectief droogzetten (2015, MCC)
Hoofdstuk 5.2 van de brochure "Verantwoord gebruik van antibiotica in de melkveehouderij" handelt over selectief droogzetten bij melkvee. In een onderzoek werden de gevolgen van selectief droogzetten op de volgende lactatie nagegaan: infectiestatus bij afkalven, celgetal in vroege lactatie en voorkomen van klinische mastitis. Verder wordt ook ingegaan op (selectief) droogzetten in de praktijk en concrete aanbevelingen voor selectief droogzetten op een rij gezet.

Verantwoord gebruik van antibiotica in de melkveehouderij (2015, MCC)
Het antibioticagebruik in de veehouderij staat onder druk vanwege de maatschappelijke bezorgdheid rond resistentie tegen antimicrobiële middelen. De inzet van antimicrobiële middelen op melkveebedrijven concentreert zich voornamelijk rond uiergezondheidsproblemen en het preventief droogzetten van koeien. Het doel van deze brochure is melkveehouders vertrouwd maken met het belang en de toepassing van verantwoord antibioticagebruik.

Vleesvee

 

 

Video's

Spoedcursus uiergezondheid (Project Mastiman, 2021)

Op 10 minuten tijd wordt jouw kennis over uiergezondheid opgefrist. Je komt onder meer te weten:

  • hoe een uierontsteking ontstaat en verloopt
  • wat de symptomen zijn
  • wat het verschil is tussen klinische en subklinische mastitis
  • welke beschermingsmechanismen beletten dat pathogenen de uier binnendringen
  • wat het celgetal precies is en wat de grenswaarden zijn
  • het verschil tussen omgevings- en koegebonden kiemen
  • welke maatregelen je kan nemen om het risico op uierontsteking te voorkomen
  • welke factoren het succes van de behandeling beïnvloeden

Managementfactoren die de uiergezondheid op melkrobotbedrijven beïnvloeden (Project Mastiman, 2021)

Steeds meer melkveebedrijven melken met een automatisch melksysteem. Automatisch melken betekent dat de veehouder minder rechtstreeks contact heeft met zijn dieren en vraagt om een aangepast management. Binnen het MastiMan-project werd nagegaan of dit een effect heeft op de uiergezondheid. Daarvoor werden 48 melkrobotbedrijven bezocht.

Hoe is de uiergezondheid op deze bedrijven? Welke managementmaatregelen hebben hier een invloed op? Dat kom je te weten in dit filmpje.

Onderzoek naar de effecten en het herstel na mastitis (Project Mastiman, 2021)

Heb je je al eens afgevraagd hoe de genezing verloopt na een mastitisinfectie? Of hoeveel melk er gemiddeld verloren gaat bij een uierontsteking? En hoe lang duurt het voor een koe volledig genezen is? Je ontdekt het in dit filmpje.