Ik zet mijn koeien droog zoals mijn vader het mij leerde, maar is dat ook de juiste manier? Is er een optimaal protocol om koeien droog te zetten en waar moet ik dan op letten?
De droogstand geeft het uierweefsel de kans te herstellen en vernieuwen, zodat een volgende lactatie optimaal kan starten. Het is daarnaast het uitgelezen moment om koeien met subklinische mastitis te behandelen met langwerkende antibiotica zonder risico op residuen in de melk. Ook gezonde uiers vragen aandacht aangezien een groot deel van de mastitisgevallen (60%) ontstaat tijdens de droogstand. Een droogstand van 6 tot 8 weken levert de beste resultaten voor de volgende lactatie geeft. Een standaard protocol voor droogzetten is niet voorhanden omdat dit afhangt van de algemene uiergezondheid en het uiergezondheidsmanagement van elk specifiek bedrijf. Wij raden sterk aan om samen met uw bedrijfsdierenarts een droogzetprotocol uit te schrijven naar de noden van uw bedrijf en uw koeien. Dit dwingt er u toe om na te denken over het management en zorgt voor een consequente aanpak, zeker als er meerdere personen op het bedrijf werken.1, 2, 4, 8
Algemene regels voor een goed droogzetmanagement:4
- het selectief droogzetten koeien met langwerkende antibiotica, aanbrengen van inwendige speenafsluiters
- het scheren of branden van de uier
- het verzorgen van de klauwen
- het voorzien van een droge, propere en comfortabele huisvesting.
Droogzetten
Koeien worden bij voorkeur drooggezet bij een melkgift onder de 15 kg melk/dag. Bij een hogere melkgift loopt het risico op mastitis in de droogstand immers sterk op. Bij hoogproductieve en persistente koeien kan de melkproductie geremd worden in aanloop naar het droogzetten: beperken of stoppen van de krachtvoergift of beperken van energie- of eiwitdensiteit van het rantsoen vanaf 4 weken voor droogzetdatum. Bij koeien zonder (subklinische) mastitis en een hoge melkproductie op het eind van de lactatie, kan overschakelen naar minder frequent melken de melkproductie bijkomend drukken. Melk dan bijvoorbeeld enkele dagen éénmaal daags en vervolgens nog 2 keer om de andere dag. Zorg er zeker voor dat speentoppen proper en droog zijn als de melkfrequentie wordt verlaagd en dat de stal en ligbedden proper zijn. Dip ook goed na met een barrièredip om besmetting met omgevingskiemen tegen te gaan bij eventueel uitliggen van melk.1, 2, 6, 7, 8, 9
Te abrupt droogzetten, waarbij op hetzelfde moment niet meer gemolken wordt én het voeder beperkt wordt, verhoogt het risico op mastitis. Vermijd ook andere vormen van stress (andere stal, andere groep, …) tijdens het droogzetten en beperk ook zeker de wateropname niet.1, 2
Selectief droogzetten is hip
Vroeger werden alle koeien standaard droog gezet met langwerkende antibiotica (het blind droogzetten). Een meer recente en vooruitstrevende manier om droog te zetten is het selectief droogzetten. Hierbij krijgen enkel deze koeien die het nodig hebben langwerkende antibiotica toegediend. Dit zonder nadelige gevolgen voor de uiergezondheid en de melkproductie. Op deze manier wordt het antibioticumgebruik op uw bedrijf sterk teruggedrongen.
Hoe ga ik te werk?
Overleg eerst en vooral met uw bedrijfsdierenarts. Dit is de uitgelezen persoon om samen met u en uw medewerkers een plan op te stellen dat geschikt is voor uw bedrijf en om de koeien te selecteren die zonder antibiotica kunnen drooggezet worden. Indien de uiergezondheid op uw bedrijf niet op punt staat, wordt aangeraden om nog steeds alle koeien droog te zetten met antibiotica en eerst het uiergezondheidsmanagement aan te pakken.
Indien de uiergezondheid op uw bedrijf het toelaat, kunt u selectief droogzetten toepassen. Hiervoor moeten de dieren geselecteerd worden die op moment van droogzetten geïnfecteerd zijn met major pathogenen. Dit gebeurt het best aan de hand van het individuele celgetal. Koeien die de laatste drie melkcontroles voor droogzetten een celgetal lager dan 200.000 cellen/ml melk hadden en in diezelfde periode geen klinische mastitis doorgemaakt hebben, kan je droogzetten zonder antibiotica. Geef deze koeien bij voorkeur een inwendige speenafsluiter (teatsealer). Voldoet een koe niet aan deze punten, dan krijgt deze best wel antibiotica (in combinatie met een inwendige speenafsluiter) toegediend. Bemonsteren van enkele koeien met hoog celgetal geeft je een beeld van de oorzakelijke kiemen die aanleiding geven tot subklinische mastitis. Op deze gegevens kan je het gebruikte antibioticum selecteren.
Werk ook steeds heel hygiënisch bij het gebruik van uiertubes: spenen goed ontsmetten, handschoenen gebruiken, sprayen of dippen, … Breng enkel het puntje van de tube in om het slotgat minimaal op te rekken en ledig de tube voorzichtig. Zet koeien nadien ook zeker een half uur vast om te vermijden dat ze gaan liggen en er vuil in het slotgat komt. Als veel koeien kort na kalven een uierontsteking krijgen ten gevolge van omgevingskiemen, is het gebruik van teatsealers een goed idee.1,2, 3
Aanbrengen van interne speenafsluiters:5
- Zorg voor een propere uier
- Reinig de spenen en ontsmet de speentop
- Breng eventueel eerst een antibioticum-houdende droogzettube in
- Verwijder de lucht uit de interne speenafsluiter
- Klem de speenbasis stevig af ter hoogte van de uier
- Breng de speenafsluiter in
- Masseer het product niet naar boven en verdeel de tube niet over meerdere spenen
- Dip na
- Hou de koe nog even recht
Gerelateerd
- Vraag/Antwoord: Voor- en nadelen van een vaarzengroep
- Vraag/Antwoord: Duurmelken bij melkvee
- Vraag/Antwoord: Vals-positieve resultaten bij Delvotest®T
- Vraag/Antwoord: Omgevingsmastitis
- Vraag/Antwoord: Driekantige tepelvoering en kopbeluchting
Bronnen
1 Droogzetten. MSD Animal Health – Wetenschappelijk info.
2 Management rondom het droogzetten. GD Diergezondheid – Management
3 Beslissen van kalf tot koe – Handboek voor een gezonde en efficiënte melkveehouderij. CRV, 2020.
4 Optimaliseer het droogzetmanagement. M-team, Universiteit Gent.
5 Verantwoord gebruik van antibiotica in de melkveehouderij. MCC Vlaanderen, 2015
6 Dry-off and dairy cow udder health and welfare: Effects of different milk cessation methods. M.J. Vilar, P.J. Rajala-Schultz, The Veterinary Journal 262 (2020)
7 Stap voor stap naar een beter transitiemanagement. ILVO, Inagro, Hooibeekhoeve. 2018
8 Importance of Dry Cow Management in the Control of Mastitis. Stephen C. Nickerson, University of Georgia. Dairexnet, USDA. 2019
9 What's the best method for drying-off dairy cows? Ministry of Agriculture, Foods and Rural Affairs, Ontario, Canada. 2016